http://www.hristiyan.net
Ruhsal Yaşam
KUTSAL
RUH’UN VAFTİZİ ÜZERİNE DEĞİŞİK YORUMLAR
1. Kurtuluş olduğu zaman yerini alacak
ilk iştir.
“İster
Yahudi, ister Grek, ister köle ister özgür
olalım, hepimiz bir beden olmak üzere
aynı Ruh’ta vaftiz olduk ve hepimizin
aynı Ruh’tan içmesi sağlandı.” (1. Korintliler
12:13)
Bu
Efesliler 4:5’te de bahsedilen “tek” vaftizdir.
“Çağrınızdan
doğan tek bir umuda çağrıldığınız gibi,
beden bir, Ruh bir, Rab bir, iman bir,
vaftiz bir, her şeyden üstün, her şeyle
ve herşeyde olan herkesin Tanrısı ve Babası
birdir” (Efesliler 4:5)
Bu
olay İsa’nın bedeninin içine girilerek
yapılan vaftizdir (Mecazi ve simgesel)
ve kurtuluşun ana noktasıdır.
Bu görüşe göre Kutsal Ruh’un vaftiziyle, içe doluşu eşittir. Tüm
inananlar inandıkları anda Kutsal Ruh’un
vaftizini alırlar.
2. Lütfun ikinci işidir, fakat farklı
dillerde konuşmayı içermesi gerekli değildir.
Tanrı’nın
ulu insanlarının bazıları Moody, Finney,
Torrey gibiler bu fikri kabul ettiler.
Bu insanlar Kutsal Ruh’un vaftizinin amacının
insanların Rabbin işleri için kendilerine
verilen yapabilme gücü olduğunu kabul
ederler.
“Şöyle ki, Yahya suyla vaftiz etti, ama sizler birkaç güne
kadar Kutsal Ruh'la vaftiz edileceksiniz.”
(Elçilerin İşleri 1:5)
(Hristiyan.NET’in
notu: Yahya’nın vaftizi normal su vaftizi
değildi, bir tövbe vaftiziydi. Bakınız
Elçilerin İşleri 19:4)
“Ama Kutsal Ruh üzerinize inince güç alacaksınız. Kudüs'te,
tüm Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın
dört bir bucağında benim tanıklarım olacaksınız”
(Elçilerin İşleri 1:8)
“İmanlıların
hepsi Kutsal Ruh'la doldular, Ruh'un onları
konuşturduğu yabancı dillerde konuşmaya
başladılar.” (Elçilerin İşleri 2:4)
“Duaları
bitince toplandıkları yer sarsıldı. Hepsi
Kutsal Ruh'la doldular ve Tanrı sözünü
cesaretle duyurmaya devam ettiler.
İnananların topluluğu yürekte ve düşüncede
birdi. Hiç kimse sahip olduğu herhangi
bir şey için «bu benimdir» demiyor, her
şeylerini ortak kabul ediyorlardı. Elçiler,
Rab İsa'nın ölümden dirildiğine çok etkili
bir biçimde tanıklık ediyorlardı. Tanrı'nın
büyük lütfu hepsinin üzerindeydi.” (Elçilerin
İşleri 4:31-33)
Bu görüşe göre de Kutsal Ruh’un vaftiziyle içe doluşu aynı olaydır
ve esasen birbirine eşittir.
3. Farklı dillerde konuşma tecrübesidir:
Kutsal Ruh’un vaftiziyle gerçekten dört
defa farklı dillerde konuşma olayı gerçekleşmiştir.
- Pentikost
gününde Yahudiler (Elçilerin İşleri
2:1-4)
- Samiriyeli
inanlıların kabul edilişi (Elçilerin
İşleri 8:14-18)
- İnanlı
ulusların kabul edilişi (Elçilerin İşleri
10:44-46)
- Vaftizci
Yahya’nın öğrencilerinin kabul edilişi
(Elçilerin İşleri 19:1-7)
Bu teorinin bazı savunucuları (Örneğin Pentekostalist kiliseler,
Kutsal Ruh’un armağanları konusunu aşırı
abartan karizmatik kiliseler) Kutsal Ruh’un
vaftizinin kanıtının farklı dillerde konuşma
olduğunu iddia ederler.
Buna
karşılık aşağıdaki maddeleri dikkatlice
inceleyelim;
- Farklı
dillerde konuşmanın amacı yukarıda da
bahsedildiği gibi dört farklı grubu
farklı dillerde konuşturarak birleştirmekti.
Bu pentekost tecrübesi yani farklı dilleri
kullananların birbirleriyle vaftiz sayesinde
konuşmaları Elçilerin İşleri 19. bölüme
kadar devam etti.
- İsa
vaftiz olurken farklı dillerde konuşmayı
kullanmadı
- Yoel
kehanetlerinde farklı dillerde konuşmadan
bahsetmez (Yoel 2:28-29)
- Farklı
dillerde konuşma inanmayanlar için bir
işarettir. (1. Korintliler 14:22)
- Farklı
dillerde konuşma ruhsal bir hediyedir
ve O’nu Tanrı kendiliğinden kişiye verir.
(1. Korintliler 12:10-11) Yunanca Kutsal
Kitap’tan da açıkça anlaşılacağı gibi
herkesin farklı dillerde konuşma yeteneği
olamaz. (çünkü yunanca 1. Korintliler
12:30’daki “un” in “hayır” cevabı olması
gerekir.) Buna karşın Elçilerin İşleri
2:38-39 a göre şu açıktır ki herkes
Kutsal Ruh’un vaftizini alır.
- Elçilerin
İşleri 2:4’te farklı dillerde konuşma
kullanılmıştır, fakat Elçilerin İşleri
4:31’de aynı olayda , farklı dillerde
konuşma kullanılmamıştır.
- Kilise
tarihinde Tanrı’nın ruhsal, ulu kişilerinden
çok büyük bir kısmı hiç farklı dillerde
konuşmamışlardır.
(Hristiyan.NET’in notu: Sadece Elçilerin İşleri 2:4 ve 4:31-33'ü
karşılaştırarak Kutsal Ruh’la dolmanın
illada bilinmeyen dillerle konuşmayı gerektirmediği
de görülebilmektedir. Dolayısıyla Kutsal
Ruh vaftizinin, hristiyan olmanın belirtisinin
bilinmeyen dillerle konuşmak olduğu iddiası
da çökmektedir.)
Kaynak:
Douglas, Bible Lessons, s. 78-80 – İlahiyata
ait bir kaynak kitap, Daniel Wickwire.
Sonuç olarak Kutsal Ruh vaftiziyle içe doluşu aynı şeydir. Kişi
iman ettiğinde Kutsal Ruh’u alır. Kişi
iman ettiğinde illada bilinmeyen dillerde
konuşmayabilir.
Ek olarak bilinmeyen dillerin İncil’in tamamlanmasıyla bitmiş olduğu
öğretisi de vardır, bu öğreti Kutsal Yazılar
ile daha fazla uyumludur. Muhafazakar
ve Kutsal Kitap’a dayalı kilise yapısına
sahip topluluklar tarafından, protestan
camiasının büyük çoğunluğunda benimsenmektedir.
Yani var olduğu iddia edilen bilinmeyen diller olaylarının Tanrı’nın
bir armağanı olup olmadığı da ayrı bir
tartışma konusudur.
Ayrıca
Kutsal Kitap hakkında çalışma yaparken
fark ettiğim bir noktayıda yazmak istiyorum;
Yahya
yanında sadece inanlılar varken, "O
sizi Kutsal Ruh'la vaftiz edecektir."
demiştir. (Markos 1:8, Yuhanna 1:33).
Etrafta özellikle Ferisileri içeren karışık
bir kalabalık olduğunda ise, "O sizi
Kutsal Ruh ve ateşle (bir yargı vaftizi
olan) vaftiz edecek." demiştir. (Matta
3:11-12, Luka 3:16)
Dolayısıyla Karizmatik ve Pentekostalist kiliseler tarafından iddia
edildiği gibi “ateşle vaftiz” bilinmeyen
dillerle konuşma tecrübesi değildir, bir
yargı vaftizidir, bir sonraki ayet ve
1. Korintliler 3. bölüm de bunu desteklemektedir;
Matta 3: 10 Balta şimdiden ağaçların köküne dayanmıştır. İyi meyve
vermeyen her ağaç kesilip ateşe atılacak.
11 Gerçi ben sizi tövbe için suyla vaftiz ediyorum, ama benden sonra
gelen benden daha güçlüdür. Ben O'nun
çarıklarını çıkarmaya bile layık değilim.
O sizi Kutsal Ruh'la ve ateşle vaftiz
edecek.
12 Yabası elindedir. Harman yerini temizleyecek, buğdayını toplayıp
ambara yığacak, samanı sönmeyen ateşte
yakacaktır
Ve 1.
Korintliler 3: 13 Her birinin yaptığı iş belli olacak, yargı gününde ortaya
çıkacaktır. Herkesin işi ateşle açığa
vurulacak. Ateş her işin niteliğini sınayacak.
14 Bir kimsenin bina ettikleri ateşe dayanırsa, o kimse ödülünü alacak.
15 Yaptıkları yanarsa, zarar edecek. Kendisi kurtulacak, ama ateşin
içinden geçmiş gibi olacaktır.
www.protestan.org dan konu ile ilgili başka
bir makale:
KUTSAL
RUH VAFTİZİ VE SU VAFTİZİ
İlk
önce Elçilerin İşleri 19.bölüm 1 ve 6.
ayetlere bakalım.
Pavlus
Efes'te
1-2Apollos
Korint'teyken Pavlus, iç bölgelerden geçerek
Efes'e geldi. Orada bazı öğrencileri bularak
onlara, «İman ettiğiniz zaman Kutsal Ruh'u
aldınız mı?» diye sordu.
«Kutsal
Ruh diye birinin varlığını duymadık ki!»
dediler.
3«Öyleyse
neye dayanarak vaftiz oldunuz?» diye sordu.«Yahya'nın
öğretisine dayanarak vaftiz olduk» dediler.
4Pavlus,
«Yahya'nın yaptığı vaftiz, tövbeyle
ilgili bir vaftizdi» dedi. «Halka,
kendisinden sonra gelecek Olan'a, yani
İsa'ya inanmalarını söyledi.» 5Onlar bunu
duyunca, Rab İsa'nın adıyla vaftiz oldular.
6Pavlus ellerini onların üzerine koyunca
Kutsal Ruh üzerlerine indi ve bilmedikleri
dillerde konuşup peygamberlik etmeye başladılar.
İncil'de
iki terim ve uygulama sıkça görülmektedir.
1.
Kutsal Ruh ile vaftiz
1a.
Karizmatik görüş (ikinci bereket, güç)
1b.
Kutsal Kitap'a göre görüş
2.
Suyla vaftiz
2a.
Yahya'nın tövbe vaftizi
2b.
İsa'ya iman edenlerin vaftizi
Bugün
İsa'yı hayatına Rabbi ve Kurtarıcı olarak
kabul edenlerin hepsi 2b'deki İsa'ya iman
edenlerin vaftizini olmaktadır. Suyun
içine tamamen batırılmak ile Mesih'in
bizim günahlarımıza öldüğü gibi bizde
O'nunla birlikte dünyaya, benliğimize
öldüğümüzü ; suyun içinden çıkmak ile
Mesih'le birlikte dirildiğimiz ve göksel
yerlerde oturtulduğumuzu (Efesliler 2:6)
dünyaya bildiriyoruz ve tanıklık ediyoruz.
2a'daki
Yahya'nın vaftizi TÖVBE'ye çağrı vaftizi
idi ve İsa'nın gelişiyle daha doğrusu
Kutsal Ruh'un inanlılara verilmesi ile
birlikte son bulmuştur. Vaftizci Yahya'da
kendisinden sonra gelenin kendisinden
üstün olduğunu ve Kutsal Ruh ile vaftiz
edeceğini söyledi (Matta 3:11). Kurtuluş
için Yahya'nın vaftizi yeterli değildi.
1. KUTSAL RUH İLE VAFTİZ
1a.
Karizmatik Görüş
Kendi
içlerinde de ikiye ayrılmaktadır. Bir
kısmı İsa'ya iman ettikten sonra 'ikinci
bereket' almayı, Kutsal Ruh vaftizi olmak
olarak adlandırırlar. İkinci bereket denmesinin
sebebi genellikle, zorunlu olmamak kaydıyla
Kutsal Ruh'ta vaftiz olduğunuzda Bilinmeyen
Diller armağanını alacağınızı ve/veya
güçle dolacağınızı iddia ederler. Diğer
bir kısım ise 'Kutsal Ruh'ta vafiz' olmadığınız
sürece İsa'ya iman ettiğinize ilişkin
bir kanıt olmadığını söylerler. Bu kısım
azınlıktadır. (Ancak Türkiye’de mevcuttur.)
1902 yılında Pentekost akımıyla birlikte
ortaya Kutsal Ruh'ta vaftiz olmayan kişiler
ilk 1902-1950'li yıllar arasında Hristiyan
kabul edilmezdi. Sonra bu görüş kendi
içinde ikiye bölündü ve Kutsal Ruh'ta
vaftiz olmak Hristiyan olmak için zorunlu
görülmedi. İşte bugün dünyada en yaygın
olan görüş ve öğreti de budur.
1b.
Kutsal Kitap'a göre
Tanrı'nın
müjdesi artık yasalarda değil insanların
yüreklerinde İsa Mesih aracılığı ve Kutsal
Ruh'un içimize girmesiyle yazılmaktadır.
İbraniler
8:10 `O günlerden sonra' diyor Rab, `İsrail
halkıyla yapacağım antlaşma şudur: yasalarımı
onların zihnine işleyeceğim, yüreklerine
yazacağım. Ben onların Tanrısı olacağım,
onlar da benim halkım olacaklar.
İbraniler
10:16 «Rab, `O günlerden sonra onlarla
yapacağım antlaşma şudur: yasalarımı onların
yüreklerine koyacağım, zihinlerine yazacağım'
diyor.»
Rabbimiz
bunu Mesih'e iman edenlerin içine Kutsal
Ruh'u göndererek yapmaktadır. İsa'yı hayatına
Rabbi ve Kurtarıcısı olarak kabul eden
herkes Kutsal Ruh'u içine almaktadır.
Eski Antlaşma'da Yeremya 31:33 ve34'deki
peygamberlik İsa Mesih aracılığı ile artık
gerçekleşmiştir. Buna göre Tanrı artık
taşlara olan yazılı emirlerini Kutsal
Ruh'u aracılığı ile yüreklerimize yazmıştır.
YEREMYA
31:31-34
(Çağdaş
Eski Antlaşma Çevirisi, 2001)
31
"İsrail ve Yahuda halkıyla
Yeni
bir antlaşma yapacağım günler geliyor"
diyor RAB,
32
"Atalarını Mısır'dan çıkarmak için
Ellerinden
tuttuğum gün
Onlarla
yaptığım antlaşmaya benzemeyecek.
Onların
kocası olmama karşın,
Bozdular
o antlaşmamı" diyor RAB.
33
"Ama o günlerden sonra İsrail halkıyla
Yapacağım
antlaşma şudur" diyor RAB,
"Yasamı
içlerine yerleştirecek,
Yüreklerine
yazacağım.
Onların
Tanrısı ben olacağım,
Onlar
da benim halkım olacak.
34
Bundan böyle kimse komşusunu ya da kardeşini,
'RAB'bi
tanıyın' diye eğitmeyecek.
Çünkü
küçük büyük hepsi
Tanıyacak
beni" diyor RAB.
"Çünkü
suçlarını bağışlayacak,
Günahlarını
artık anmayacağım."
İşte
İbraniler yazarının alıntısı yukarıdaki
Yeremya'daki ayetlerdir.
Kutsal
Ruh'un vaftizine ilişkin ayetleri sıralayalım:
1.
Matta 3:11 Gerçi ben sizi tövbe için suyla
vaftiz ediyorum, ama benden sonra gelen
benden daha güçlüdür. Ben O'nun çarıklarını
çıkarmaya bile layık değilim. O sizi Kutsal
Ruh'la ve ateşle vaftiz edecek.
2.
Markos 1:8 Ben sizi suyla vaftiz ettim,
ama O sizi Kutsal Ruh'la vaftiz edecektir.
3.
Luka 3:16 Yahya ise hepsine şöyle cevap
verdi: «Ben sizi suyla vaftiz ediyorum,
ama benden daha güçlü Olan geliyor. Ben
O'nun çarıklarının bağını çözmeye bile
layık değilim. O sizi Kutsal Ruh'la ve
ateşle vaftiz edecek.
4.
Luka 11:13 Sizler kötü yürekli olduğunuz
halde çocuklarınıza güzel armağanlar vermeyi
biliyorsanız, gökteki Baba'nın, kendisinden
dileyenlere Kutsal Ruh'u vereceği çok
daha kesin değil mi?»
5.
Yuhanna 1:33 Ben O'nu tanımıyordum. Ama
suyla vaftiz etmek için beni gönderen,
`Ruh'un kimin üzerine inip durduğunu görürsen,
Kutsal Ruh'la vaftiz eden O'dur' dedi.
6.
Yuhanna 20:22 Bunu söyledikten sonra onların
üzerine üfleyerek, «Kutsal Ruh'u alın!»
dedi.
7.
Elçilerin İşleri 1:5 Şöyle ki, Yahya suyla
vaftiz etti, ama sizler birkaç güne kadar
Kutsal Ruh'la vaftiz edileceksiniz.»
8.
Elçilerin İşleri 1:5 Şöyle ki, Yahya suyla
vaftiz etti, ama sizler birkaç güne kadar
Kutsal Ruh'la vaftiz edileceksiniz.»
9.
Elçilerin İşleri 1:8 «Ama Kutsal Ruh üzerinize
inince güç alacaksınız. Kudüs'te, tüm
Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın dört
bir bucağında benim tanıklarım olacaksınız.»
Daha
birçok ayet var ancak özetle sadece ayetleri
okuyarak bile Kutsal Ruh'la vaftiz olmanın
Kutsal Ruh'u almakla eş anlama geldiği
bir gerçektir. Yahya su ile vaftiz etti
oysa İsa Kutsal Ruh ile vaftiz etti. Su
ile yapılan vaftiz içsel tövbenin dışsal
ifadesidir. Oysa içsel Kutsal Ruh ile
yapılan vaftiz ise dışsal vaftiz için
zorunlu ve gerekli içsel vaftizdir.
2. SUYLA VAFTİZ
Su ile vaftiz içsel ruhsal değişimin dışsal beyanıdır, ifadesidir.
(Hristiyan.NET’in Notu: Bu tanım en kısa
haliyle “Vaftiz nedir?” sorusunun cevabıdır.)
2a.
Yahya'nın Tövbe Vaftizi
Matta
3:1-2 O günlerde Vaftizci Yahya ortaya
çıktı. Yahudiye çölünde şu çağrıda bulunuyordu:
«Tövbe edin! Göklerin Egemenliği yaklaşmıştır.»
Matta
3:3 Nitekim Yeşaya peygamber aracılığıyla
sözü edilen kişi Yahya'dır. Yeşaya şöyle
demişti: «Çölde yükselen ses, `Rab'bin
yolunu hazırlayın, geçeceği patikaları
düzleyin' diyor.»
Matta
3:11 Gerçi ben sizi tövbe için suyla vaftiz
ediyorum, ama benden sonra gelen benden
daha güçlüdür. Ben O'nun çarıklarını çıkarmaya
bile layık değilim. O sizi Kutsal Ruh'la
ve ateşle vaftiz edecek.
Markos
1:4 Böylece Vaftizci Yahya çölde ortaya
çıktı. İnsanları, günahlarının bağışlanması
için tövbe edip vaftiz olmaya çağırıyordu.
Yukarıdaki
ayetlerden anlaşılıyor ki, Yahya'nın gelişi
İsa'nın gelişini hazırlamaktı. Yahudileri
tövbeye çağırıyordu. Kendisinden sonra
gelecek kişi için yolu hazırlıyordu.
Aşağıdaki
ayetlere göre Yahudi'lerin bazıları Yahya'nın
vaftizinden rahatsız oldular:
Matta
3:7 Ne var ki, Ferisilerle Sadukilerden
birçok kişinin vaftiz olmak için kendisine
geldiğini gören Yahya onlara şöyle seslendi:
«Ey engerekler soyu! Gelecek olan gazaptan
kaçmanız için sizi kim uyardı?
Mat
3:8 Bundan böyle tövbeye yaraşır meyveler
verin.
Mat
3:9 Kendi kendinize, `Biz İbrahim'in soyundanız'
diye düşünmeyin. Ben size şunu söyleyeyim:
Tanrı, İbrahim'e şu taşlardan çocuk yaratacakgüçtedir.
Yahudi
geleneklerine göre bir Yunanlının Yahudi
olması için vaftiz olması gerekirdi. Çünkü
Yahudilere göre diğer uluslarlar KİRLİ
kendileri ise temizdi. Yahya'nın Yahudileri
tövbeye ve vaftize davet etmesi demek
Yahudilerin KİRLİ bir ulus olduğunu söylemesiyle
ve onları sıradan diğer uluslar seviyesine
sokması demektir. Bu da tabii ki tutucu
Yahudileri kızdıracak bir durumdur. Başka
uluslar Yahudiliğe geçmek için vaftiz
olup ruhsal olarak temizlenirlerken, nasıl
olurda temiz olan Yahudiler vaftiz olurlar?
İşte yukarıda Yahya'nın 'Biz İbrahim'in
soyundanız' diye düşünmeyin, ben size
şunu söyleyeyim: Tanrı, İbrahim'e şu taşlardan
çocuk yaratacak güçtedir diyerek Tanrı'nın
ister Grek ister Yahudi veya başka uluslar
olsun, kendine Yahudiler gibi soy yaratabileceklerini
söyledi.
Buradan
görüyoruz ki Yahya'nın gelişi İsa'nın
yolunu Yahudilere tövbe çağrısı yaparak
hazırlamasıydı.
2b.
İsa'ya iman edenlerin suyla vaftizi
1b'nin
sonucu 2b'dir. Yani Kutsal Ruh ile vaftizin
sonucu olarak suyla vaftiz olunur.
Elçilerin
İşleri 10:4-47 Çünkü onların, bilmedikleri
dillerde konuşup Tanrı'yı yücelttiklerini
duyuyorlardı. O zaman Petrus, «Bunlar,
tıpkı bizim gibi Kutsal Ruh'u almışlardır.
Suyla vaftiz olmalarına kim engel olabilir?»
dedi.
Elçilerin
İşleri 18:8 Havranın yöneticisi Krispus
tüm ev halkıyla birlikte Rab'be inandı.
Pavlus'u dinleyen Korintlilerden birçoğu
da inanıp vaftiz oldu.
Kutsal
Kitap'a göre önce Kutsal Ruhu almamız
sonra suyla vaftiz olmamız gerekir. Suyla
vaftiz olurken önce tamamen , tüm bedenimizle
suyun altına gireriz ve sonra sudan çıkarız.
Suyun altına girmemizin anlamı İsa'nın
bizim için çarmıhta ölüp gömülmesini simgeler.
Sudan çıkışımız ise İsa'nın 3 gün sonra
ölümden dirilişini simgeler ve yeni yaşama
geçtiğimizi simgeler. Böylece 'Bir kimse
Mesih'te ise, yeni yaratıktır; eski şeyler
geçmiş, her şey yeni olmuştur.' (2.Korintliler
5:17).
SONUÇ:
Kutsal
Ruh vaftizi İsa Mesih'i Rabbimiz ve Kurtarıcımız
olarak kabul ettiğimizde oluruz. Bunu
bazen içsel olarak bir sevinç, heyecan
vs. izleyebilir ancak böyle bir beklenti
içinde olmamalıyız. Suyla vaftiz Kutsal
Ruh ile vaftizi izlemelidir. Kutsal Ruh
ikinci bir bereket değildir ancak kurtuluşun
kendisi zaten evrenin en büyük olayı,
bereketidir. Ölüyken dirilen ve Tanrı'yla
sonsuz yaşama kavuşma durumundan daha
üstün, yüce, kavranılamaz ve açıklanamaz
bir bereket ve lütuf olamaz.
Efesliler
1:18-20
O'nun
çağrısından doğan ümidi, kutsallara verdiği
mirasın yüce zenginliğini ve iman eden
bizler için etkin olan kudretinin aşkın
büyüklüğünü anlamanız için, yüreklerinizin
gözleri aydınlansın diye dua ediyorum.
Bu kudret, Tanrı'nın, Mesih'i ölümden
diriltirken ve göksel yerlerde kendi sağında
oturturken O'nda sergilediği üstün güçle
aynı etkinliktedir.
Daha
fazla bilgi için: Charismatic Chaos ,
John MacArthur..
Bu
yazıyı internet ortamına aktaran Hristiyan.NET
'e sonsuz teşekkür ederiz.